Το «τι» και το «πως» της Καινοτομίας: Η θεραπεία σε αβέβαιους καιρούς
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ανάπτυξη, Καινοτομία, Νέο Επιχειρείν
Του ΚΛΑΣ ΕΡΙΚ ΣΟΝΤΕΡΚΒΙΣΤ,
Καθηγητή Διοίκησης Καινοτομίας και Γνώσης του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας και
Διευθυντή του Μεταπτυχιακού Προγράμματος MBA International του ΟΠΑ
Η καινοτομία θεωρείται συχνά ως θεραπεία για διάφορες προκλήσεις. Με βάση γνωστούς ορισμούς, η καινοτομία είναι η δημιουργία βιώσιμων νέων προσφορών, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων, υπηρεσιών, διαδικασιών, επιχειρηματικών μοντέλων. Αφορά επίσης στην εξεύρεση λύσεων σε παγκόσμια προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή, οι ελλείψεις ενέργειας και οι μολυσματικές ασθένειες.
Ωστόσο, το «τι» της καινοτομίας είναι το εύκολο σκέλος. Το δύσκολο είναι το «πώς». Πώς πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις θα διοχετεύσουν τις προσπάθειές τους, θα βρουν τους πόρους και θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες ότι η καινοτομία θα προσφέρει τις λύσεις που επιζητούν τόσο ανυπόμονα πολίτες και ηγέτες κρατών. Πρέπει να ανοίξουμε το «μαύρο κουτί» της καινοτομίας και να αποκαλύψουμε τι είναι αναγκαίο να γίνει ώστε να χαράξουμε το μονοπάτι μας προς ένα καλύτερο μέλλον μέσω της καινοτομίας.
Επικεντρώνοντας στο μάνατζμεντ
Όταν πρόκειται για καινοτομία στις επιχειρήσεις, οι ηγέτες πρέπει να επικεντρωθούν σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα. Το πρώτο είναι πώς να ενσταλάξουν μια κουλτούρα καινοτομίας στον οργανισμό τους. Αυτό περνά μέσα από την εστίαση στη συνεχή μάθηση σε έργα και διαδικασίες, την ενσωμάτωση της συνεχόμενης αλλαγής και την ανάληψη ελεγχόμενου ρίσκου. Το να μαθαίνεις από τις αποτυχίες, οι οποίες είναι αναπόφευκτες όταν δοκιμάζεις κάτι νέο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Επίσης, η υιοθέτηση ενός στυλ ηγεσίας που καθιερώνει τη διάνοιξη και τη συνεργασία μεταξύ των τμημάτων εσωτερικά, καθώς και με πελάτες, προμηθευτές και κοινωνικούς φορείς, σε συνδυασμό με μια αμφισβητήσιμη και όχι ντετερμινιστική προσέγγιση στον ορισμό και την επίλυση προβλημάτων, θα απελευθερώσει την καινοτομία.
Το Netflix κατάφερε να μεταμορφωθεί από μια παραδοσιακή αλυσίδα καταστημάτων ενοικίασης βίντεο στην κορυφαία πλατφόρμα ροής, ενώ η Kodak απέτυχε να ευδοκιμήσει στην ψηφιακή φωτογραφία, ακόμα κι αν την εφηύρε η ίδια…
Το δεύτερο εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα είναι πώς οι ηγέτες θα διαχειριστούν το «δίλημμα του καινοτόμου», μια ιδέα που επινοήθηκε από τον αείμνηστο καθηγητή του Business School του Χάρβαρντ Clayton Christensen. Αναφέρεται στο δίλημμα εάν η στρατηγική πρέπει να υιοθετεί και να ακολουθεί ό,τι είναι νέο και επαναστατικό, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι τα τρέχοντα προϊόντα, υπηρεσίες και τεχνολογίες θα πρέπει να καταργηθούν. Η λύση είναι να ακολουθηθεί μια αμφιδέξια στρατηγική που ταυτόχρονα και σε μια καλά ισορροπημένη σύνθεση θα επικεντρωθεί τόσο στην εκμετάλλευση των σημερινών γνώσεων και δεξιοτήτων όσο και στην εξερεύνηση νέων ευκαιριών. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο το Netflix κατάφερε να μεταμορφωθεί από μια παραδοσιακή αλυσίδα καταστημάτων ενοικίασης βίντεο στην κορυφαία πλατφόρμα ροής. Η απουσία αμφιδέξιας στρατηγικής είναι μέρος της εξήγησης γιατί η Kodak απέτυχε να ευδοκιμήσει στην ψηφιακή φωτογραφία, ακόμα κι αν την εφηύρε η ίδια.
Το τρίτο κρίσιμο ζήτημα είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός εταιρικού συστήματος καινοτομίας που βασίζεται σε μια σειρά καλά διασυνδεδεμένων ειδών καινοτομίας. Αυτό το σύστημα πρέπει να γίνει αναπόσπαστο μέρος της συνολικής επιχειρησιακής στρατηγικής. Οι αγορές και οι βιομηχανικοί κλάδοι υφίστανται συνεχείς και απρόβλεπτες αλλαγές. Συνεπώς, η στρατηγική θα πρέπει να επικεντρώνεται στην προδραστική δημιουργία μιας συνεχούς ροής ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, αντί να τοποθετείται η επιχείρηση σε μια συγκεκριμένη θέση στην αγορά, την οποία στη συνέχεια υπερασπίζεται. Μέσω αυτής της δυναμικής προσέγγισης που αγαλλιάζει τη συνεχόμενη αλλαγή, καινοτόμες επιχείρησες καταφέρνουν να δημιουργήσουν νέα στάνταρντ και ενισχυμένη αξία για πελάτες και χρήστες, όπως για παράδειγμα η Microsoft, η Apple, το Facebook και πολλές άλλες.
Τα ανωτέρω είναι χαρακτηριστικά και πολλών ελληνικών επιχειρήσεων που κατάφεραν να καινοτομήσουν μέσα στην κρίση, τόσο κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης ελληνικής ύφεσης όσο και στην πρόσφατη πανδημία COVID-19, όπως δείχνουν σχετικές έρευνες στο ΟΠΑ. Ο συνδυασμός καινοτομιών αποδοτικότητας με καινοτομίες που καθιστούν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες πιο προσιτές υπήρξε, για παράδειγμα, μια επιτυχημένη προσέγγιση. Μια άλλη ήταν να επικεντρωθούν οι καινοτόμες επιχειρήσεις στην ιδιοκτησία της τεχνολογίας και να αναβαθμίσουν έτσι την αξία της εταιρείας ως συνεργάτη στις αλυσίδες αξίας και στα δίκτυα καινοτομίας.
Θέτοντας την καινοτομία στον πυρήνα της στρατηγικής και των λειτουργιών, οι ηγέτες επιχειρήσεων αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητές τους να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των πολλών σύγχρονων προκλήσεων και να συμβάλλουν στη βελτίωση της κοινωνίας και του μέλλοντος του πλανήτη.
Επιστροφή στο ΤΕΥΧΟΣ 46ο – ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2023
