Ευκαιρίες για την Ελλάδα στο διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ανάπτυξη, Καινοτομία, Νέο Επιχειρείν
Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ι. ΔΟΥΚΙΔΗ,
Καθηγητή Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΟΠΑ
Οι ανακατατάξεις στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες λόγω covid, η μετεωρική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, η αρνητική επίδραση στις διατροφικές αλυσίδες εφοδιασμού λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, η αδυναμία εύρεσης και οι υπέρογκες τιμές στις πρώτες ύλες για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, τα προβλήματα συνωστισμού στα λιμάνια και στη διεθνή μεταφορά προϊόντων, η διάθεση μεγάλων βιομηχανιών να φέρουν πιο κοντά γεωγραφικά στις κύριες εγκαταστάσεις τους τις παραγωγές ημι-έτοιμων προϊόντων από κύριους προμηθευτές τους, η εμπορική στρατηγική «America first» των ΗΠΑ για απεξάρτηση από τις Κινεζικές εισαγωγές αγαθών επαναπροσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών που είναι ο βασικός παράγοντας ανάπτυξης των εθνικών οικονομιών.
Αρκετές χώρες πλέον επαναπροσδιορίζουν τις εθνικές τους αναπτυξιακές στρατηγικές με γνώμονα την ευκαιρία αυτή για ανάπτυξη, αξιοποιώντας τα όποια πλεονεκτήματα τους για να εμπλακούν ουσιαστικά στο υπό διαμόρφωση νέο δυναμικό τοπίο του διεθνούς εμπορίου και να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του νέου στάτους του παγκόσμιου εμπορικού χάρτη. Το ερώτημα είναι αν εμείς ως χώρα διαθέτουμε κάποια πλεονεκτήματα και τι μπορούμε να διεκδικήσουμε αλλά και να συνδιαμορφώσουμε πάρα το μικρό μας μέγεθος. Οι κύριες επιχειρηματικές ευκαιρίες αναλύονται στο παρών άρθρο.
-Η ελληνική εμπορική ναυτιλία ως βασικός διαμορφωτής του παγκόσμιου εμπορίου
Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι η ναυτιλία επηρεάζεται από τις δυναμικές του παγκόσμιου εμπορίου. Αυτή η υπόθεση ανατρέπεται τελευταία μέσα από ολοκληρωμένες μελέτες που αποδεικνύουν το πόσο η διεθνής ναυτιλία επηρεάζει τις διεθνείς ροές φυσικών προϊόντων αλλά και τις τελικές τιμές αγορών. Άρα θα πρέπει να υπάρχει εθνική άποψη και στρατηγική στο θέμα αυτό ώστε να αναλάβουμε διεθνείς πρωτοβουλίες και πολύ ενεργό ρόλο στην διαμόρφωση των πλαισίων διεθνών και διακρατικών εμπορικών συμφωνιών προς όφελος της παγκόσμιας οικονομίας με βάση τη πολύ ισχυρή θέση της ελληνικής ναυτιλίας και με γνώμονα τη υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη της.
-Διεθνής εμπορικός κόμβος λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής θέσης.
Η χώρα βρίσκεται στη διασταύρωση τριών ηπείρων και μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις το ρόλο ενός περιφερειακού και ισχυρού διεθνούς επιχειρηματικού εμπορικού κέντρου. Ήδη το λιμάνι του Πειραιά είναι πλέον μεταξύ των κορυφαίων στη Ευρώπη, της Θεσσαλονίκης και προσπαθεί να βρει το βηματισμό του, ενώ της Αλεξανδρούπολης λόγω των τελευταίων συγκυριών μπορεί να εξελιχθεί σε εμπορικό και ενεργειακό κόμβο για αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η πλήρης αξιοποίηση των παραπάνω απαιτεί αποτελεσματικές αποθηκευτικές και ψηφιακές υποδομές, συνδυαστικές μεταφορές με ανταγωνιστικό κόστος, διακρατικές win-win συνεργασίες με όμορες χώρες και διεκδίκηση τοπικών μονάδων συναρμολόγησης τελικών διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων με υψηλή προστιθέμενη αξία.
Ενώ στη Μεγάλη Βρετανία το 70% των υπηρεσιών παραδίνονται παγκοσμίως ψηφιακά, στην Ελλάδα είναι μόλις στο 20%
- Δημιουργία νέων εξωστρεφών κλάδων μέσω της ψηφιακής παράδοσης υπηρεσιών.
Η Ελλάδα είναι μια οικονομία υπηρεσιών αφού έχει εμπορικό έλλειμα στις εξαγωγές προϊόντων αλλά εμπορικό πλεόνασμα στις εξαγωγές υπηρεσιών. Για τις υπηρεσίες που έχουν ψηφιακή διάσταση το διαδίκτυο πέρα από κανάλι προώθησης γίνεται και κανάλι παράδοσης με κόστος logistics θεωρητικά μηδενικό. Αυτό δίνει τη δυνατότητα για δημιουργία νέων δυναμικών εξωστρεφών κλάδων υπηρεσιών γρήγορα και σχετικά φθηνά από την έδρα της επιχείρησης χωρίς την ανάγκη δημιουργίας φυσικών δικτύων διανομής. Ενώ στη Μεγάλη Βρετανία (κυρίαρχη οικονομία στις υπηρεσίες) το 70% των υπηρεσιών παραδίνονται παγκοσμίως ψηφιακά στην Ελλάδα είναι μόλις στο 20%. Έχουμε όμως δυο εξαιρετικά παραδείγματα από τα δύο ελληνικά Unicorns (Peoplecert και VIVA) που σε δυο νέους κλάδους υπηρεσιών (δεξιότητες και πληρωμές αντίστοιχα) προσφέρουν και διανέμουν τις υπηρεσίες τους διεθνώς κυρίως από τα γραφεία τους στην Αθήνα.
-Συμμετοχή σε διεθνείς αλυσίδες αξίας με σημαντική εθνική προστιθέμενη αξία.
Τα σύγχρονα τελικά προϊόντα περνούν από τουλάχιστον 4-5 διαφορετικά στάδια μεταποίησης ή πρόσθεσης αξίας (π.χ. μέσω της διαχείρισης δεδομένων) σε διαφορετικά μέρη του κόσμου μέχρι να φτάσουν στον τελικό καταναλωτή. Λόγω των πρόσφατων ανακατατάξεων στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού εμφανίζονται πλέον ευκαιρίες για ενεργή εμπλοκή στις αλυσίδες αυτές και σε εσωστρεφείς οικονομίες όπως η Ελληνική λόγω της γειτνίασης στα μεγάλα παραγωγικά κέντρα της Δυτικής Ευρώπης και της ύπαρξης υψηλών προσόντων ανθρώπινου δυναμικού. Πιθανόν η κλασική βιομηχανική παραγωγή να μη είναι στα κρίσιμα πλεονεκτήματα μας, εκτός εξαιρέσεων όπως για παράδειγμα φάρμακα και αλουμίνιο, αλλά η εμπλοκή της τοπικής επιχειρηματικής κοινότητας σε δραστηριότητες πληροφοριακής υποστήριξης ή έρευνας και ανάπτυξης μεγάλων διεθνών εταιριών να αναβαθμίσει τη χώρα σε ένα οικοσύστημα υψηλής προστιθέμενης αξίας στο διεθνές εμπόριο. Ήδη 160 επιχειρήσεις έχουν επιλέξει την Ελλάδα για τέτοιες δραστηριότητες αλλά απέχουμε αρκετά από τα επιτυχημένα παραδείγματα του Ισραήλ ή της Πολωνίας.
