FinTech: Όταν η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει τη Χρηματοοικονομική

ΑΦΙΕΡΩΜΑ - Η Λογιστική και η Χρηματοοικονομική στην αυγή μιας νέας εποχής

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΑΚΚΑ,
Επίκουρου Καθηγητή του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ

Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία διαπερνά κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, ο χρηματοοικονομικός τομέας δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος. Ο όρος Χρηματοοικονομική Τεχνολογία (ΧΤ), γνωστός ως Financial Technology (FinTech), περιγράφει την ταχύτατη ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών στον χρηματοοικονομικό τομέα, μετασχηματίζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές χρησιμοποιούν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με την KPMG το 2024 οι παγκόσμιες επενδύσεις στον τομέα ξεπέρασαν τα 95 δισ. δολάρια. Οι τεχνολογίες αυτές αναδιαμορφώνουν το χρηματοοικονομικό τοπίο σε τουλάχιστον τέσσερις βασικούς άξονες.
 

Πολυεπίπεδη  Καινοτομία στις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες

Η ΧΤ φέρνει πέντε βασικές καινοτομίες:

 (α) Ψηφιακές πληρωμές (Pay- Tech), οι οποίες καλύπτουν κάθε μεταφορά αξίας μέσω ψηφιακών μέσων, όπως κάρτες, QR codes, mobile banking, αλλά και κρυπτονομίσματα και ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών, περιορίζοντας τη χρήση μετρητών. Μελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών δείχνει ότι η αύξηση της χρήσης ψηφιακών πληρωμών σχετίζεται με υψηλότερη ανάπτυξη: κάθε επιπλέον ποσοστιαία μονάδα χρήσης συνδέεται με άνοδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 0,10 μονάδες σε δύο χρόνια και μείωση της άτυπης (μη δηλωμένης) απασχόλησης κατά 0,06, καθώς ενθαρρύνεται η μετάβαση στην επίσημη οικονομία.

(β) Συμμετοχική χρηματοδότηση (Crowdfunding), όπου πολλοί επενδυτές συμβάλλουν με μικρά ποσά μέσω ψηφιακών πλατφορμών παρέχοντας κεφάλαια με τη μορφή δανείων ή τίτλων σε επιχειρήσεις (συνήθως νεοφυείς και μικρομεσαίες). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών το 2023 στην Ε.Ε. συγκεντρώθηκαν πάνω από 1 δισ. ευρώ μέσω συμμετοχικής χρηματοδότησης, κυρίως σε εταιρείες με αντικείμενο επιστημονικές/τεχνικές υπηρεσίες και κατασκευές.

(γ) Αυτοματοποιημένοι Σύμβουλοι Επενδύσεων (Robo-Advisors), που αποτελούν ψηφιακά εργαλεία που βασίζονται σε αλγορίθμους και προσφέρουν αυτοματοποιημένες χρηματοοικονομικές συμβουλές στους χρήστες.

(δ) Ψηφιακή Ασφάλιση (Insur- Tech), που αποτελούν ψηφιακές λύσεις στην ασφάλιση με χρήση τεχνητής νοημοσύνης, προσφέροντας γρήγορη αποζημίωση, προσωποποιημένα πακέτα και καλύτερη εμπειρία πελάτη.

(ε) Τεχνολογίες Κανονιστικής Συμμόρφωσης (RegTech), που αναπτύχθηκαν μετά την κρίση του 2008, προσφέροντας ευέλικτες, αυτοματοποιημένες λύσεις σε ένα όλο και πιο απαιτητικό ρυθμιστικό περιβάλλον.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως καταλύτης εξέλιξης

Η τεχνητή νοημοσύνη, σε συνδυασμό με τα μεγάλα δεδομένα (big data), μετατρέπει τα οικονομικά συστήματα σε έξυπνες, αυτοματοποιημένες μηχανές λήψης αποφάσεων. Αλλάζει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας του χρηματοοικονομικού τομέα, από την πρόβλεψη κινδύνων έως τη βελτιστοποίηση επενδυτικών στρατηγικών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, η πλειονότητα των τραπεζών στην ΕΕ χρησιμοποιεί πλέον τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης σε τομείς όπως η ανίχνευση απάτης, η πρόληψη νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας και η εξυπηρέτηση πελατών.

Ρυθμιστικό Πλαίσιο

Η τεχνολογική καινοτομία απαιτεί ισχυρό και ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο. Στην EE, η οδηγία PSD2 (revised Payment Services Directive 2) για τις ηλεκτρονικές πληρωμές έχει ενισχύσει το μοντέλο Ανοιχτή Τραπεζική, επιτρέποντας την ασφαλή διασύνδεση τραπεζών και τρίτων παρόχων μέσω τεχνολογικών διεπαφών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, μέχρι το 2021 είχαν εξουσιοδοτηθεί ή εγγραφεί πάνω από 2.700 παρόχοι πληρωμών και ηλεκτρονικού χρήματος, εκ των οποίων περίπου 400 μη-τραπεζικοί τρίτοι πάροχοι. Ο Κανονισμός MiCA (Markets in Crypto-Assets), που τέθηκε σε ισχύ το 2024, θέτει ενιαίο πλαίσιο για τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία στην ΕΕ, με στόχο τη διαφάνεια, την προστασία των επενδυτών και τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης

Η ραγδαία ανάπτυξη της XT δεν αλλάζει μόνο τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, αλλά και τον τρόπο εκπαίδευσης των επαγγελματιών του κλάδου. Καθώς αυξάνονται οι επενδύσεις και ενισχύεται η χρήση τεχνολογιών, αναδεικνύεται η ανάγκη για νέους επιστήμονες που συνδυάζουν χρηματοοικονομική γνώση με τεχνολογικές δεξιότητες.

Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο των Financial Times με τίτλο «Tomorrow’s financiers are learning to think like machines», οι Σχολές Διοίκησης Επιχειρήσεων παγκοσμίως ανασχεδιάζουν τα προγράμματα σπουδών τους, προσαρμοζόμενες στις απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής. Ένας απόφοιτος πέρα από τις γνώσεις στις βασικές αρχές χρηματοδότησης και επενδύσεων απαιτείται να μπορεί να ερμηνεύει αλγοριθμικά παραγόμενες προβλέψεις, να αξιολογεί χρηματοοικονομικούς κινδύνους μέσω ψηφιακών εργαλείων και να λαμβάνει τεκμηριωμένες αποφάσεις σε περιβάλλοντα πλούσια σε δεδομένα. Ο στόχος δεν είναι μόνο η τεχνική επάρκεια, αλλά και η ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων και στρατηγικής σκέψης. Οι απόφοιτοι του χρηματοοικονομικού τομέα δεν είναι απλώς αναλυτές. Είναι επαγγελματίες ικανοί να κατανοούν, να αμφισβητούν και να αξιοποιούν τα δεδομένα με αυτοπεποίθηση. Σε έναν κόσμο όπου οι μηχανές παράγουν προβλέψεις, η κρίση ανήκει σε εκείνους που ξέρουν να τις διαβάζουν και να τις ερμηνεύουν σωστά. Η προσαρμοστικότητα, η συνεχής μάθηση και η καινοτομία είναι απαραίτητα στοιχεία για την επιτυχία, συμβάλλοντας ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Όσοι διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες βρίσκονται ήδη στην πρώτη γραμμή της νέας χρηματοοικονομικής εποχής.