«Επιστημονικά» άρθρα διά χειρός ΑΙ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Κ. ΣΠΙΝΕΛΛΗ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ
Του ΔΙΟΜΗΔΗ ΣΠΙΝΕΛΛΗ
Καθηγητή του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΟΠΑ
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, διευθυντής μεταπτυχιακού μας προγράμματος με παρακάλεσε να παρουσιάσω μια περίληψη των ευρημάτων της μελέτης μου με τίτλο «Global Business Strategies in the Digital Age». Επειδή δεν θυμόμουν να έχω γράψει τέτοιο άρθρο, το αναζήτησα και με έκπληξη και τρόμο ανακάλυψα ένα ρηχό κείμενο, προφανώς γραμμένο από παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, να είναι δημοσιευμένο στο περιοδικό χωρίς τη γνώση και συγκατάθεσή μου με το όνομά μου και αναφορά στη σχέση μου με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όπως ανακάλυψα αργότερα, το αίτημα του συναδέλφου δεν ήταν περίεργο, μια και το συγκεκριμένο άρθρο εμφανίζεται μέχρι και σήμερα στην κορυφή της αναζήτησης στο Google Scholar με λέξεις κλειδιά «Spinellis Business».
Με αφορμή αυτό το περιστατικό και σε συνδυασμό με το επιστημονικό μου ενδιαφέρον για την τεχνητή νοημοσύνη, αποφάσισα να ερευνήσω σε βάθος τι είχε συμβεί. Η μελέτη μου αποκάλυψε ένα ευρείας κλίμακας ανησυχητικό φαινόμενο παραποίησης επιστημονικής ταυτότητας και χρήσης τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) για τη δημιουργία ψεύτικων και συχνά ψευδεπίγραφων επιστημονικών άρθρων, συνοδευόμενων μάλιστα από έγκυρους κωδικούς DOI (Digital Object Identifier – κωδικός που δίνεται συχνά σε επιστημονικά άρθρα και δεδομένα).
Μετά τη δημόσια αποκάλυψη του θέματος και την ειδοποίηση άλλων συγγραφέων, η ιστοσελίδα του περιοδικού κατέβηκε προσωρινά. Παρ’ όλο που το επίμαχο άρθρο αφαιρέθηκε, τα υπόλοιπα άρθρα (γνήσια και ψεύτικα) επανήλθαν στο Διαδίκτυο και εξακολουθούν να έχουν ενεργούς κωδικούς DOI, γεγονός που επιτρέπει τη συνεχιζόμενη διάδοσή τους.
Η έρευνά μου αξιοποίησε αυτοματοποιημένα εργαλεία για τη συλλογή και ανάλυση όλων των άρθρων του περιοδικού, εξετάζοντας στοιχεία όπως τον αριθμό βιβλιογραφικών παραπομπών που περιέχουν τα άρθρα, τα Ιδρύματα των συγγραφέων και διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επικοινωνίας τους. Για τον εντοπισμό άρθρων που πιθανώς είχαν γραφτεί με τη χρήση ΤΝ χρησιμοποίησα ένα ευρετικό μοντέλο βασισμένο στον αριθμό βιβλιογραφικών παραπομπών μέσα στο κείμενο των άρθρων. Το μοντέλο βασίστηκε στην παρατήρηση ότι βοηθοί ΤΝ, σαν το ChatGPT, δυσκολεύονται στη δημιουργία αξιόπιστων βιβλιογραφικών αναφορών. Παράλληλα, εξέτασα χειροκίνητα ένα υποσύνολο των άρθρων για ενδείξεις συγγραφής από ΤΝ. Τέλος η ανάλυση ενισχύθηκε με τη χρήση του εργαλείου ανίχνευσης ΤΝ Turnitin.
Η συστηματική ανάλυση των άρθρων του περιοδικού αποκάλυψε δύο βασικά μοτίβα κατάχρησης της ΤΝ.
- Κακόβουλη απόδοση άρθρων σε αναγνωρίσιμους ακαδημαϊκούς, πιθανώς για να δοθεί κύρος στο περιοδικό. Έγκριτα πανεπιστήμια συγγραφέων ψευδεπίγραφων άρθρων περιλαμβάνουν ονόματα όπως Washington University, Texas A&M, University of California at Berkeley, USC Keck School of Medicine, HEC Montreal, University of Shanghai, George Mason University, DePaul University, Penn State. Μάλιστα, σε δύο περιπτώσεις ανακάλυψα ότι οι ψευδώς αναφερόμενοι ως συγγραφείς των άρθρων δεν ζούσαν όταν αυτά δημοσιεύτηκαν.
- Χρήση ΤΝ για γρήγορη και φθηνή παραγωγή άρθρων από ακαδημαϊκούς, κυρίως από αναπτυσσόμενες χώρες, με σκοπό την ενίσχυση του βιογραφικού τους.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι περίπου 48 από τα 53 ύποπτα άρθρα που ανέλυσα φαίνεται να είναι κυρίως γραμμένα από ΤΝ. Σε αρκετά από αυτά, οι συγγραφείς ενδέχεται να συμμετείχαν εσκεμμένα ή εν αγνοία τους, αφού σε κάποιες περιπτώσεις αντιλήφθηκα ότι το περιοδικό τούς προσέγγισε εκ των υστέρων για να τους προσθέσει ως συγγραφείς.
Οι συνέπειες αυτής της πρακτικής είναι σοβαρές.
- Ρύπανση της επιστημονικής βιβλιογραφίας με ανούσιο ή και λανθασμένο περιεχόμενο.
- Κίνδυνος καταστροφής της φήμης των εσφαλμένα αποδιδόμενων συγγραφέων.
- Ενίσχυση του φαινομένου των αρπακτικών περιοδικών (predatory journals), που λειτουργούν με στόχο το κέρδος και όχι την προώθηση της γνώσης.
- Κίνδυνος μελλοντικής παραπλάνησης νέων μοντέλων ΤΝ, καθώς τέτοιο περιεχόμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευσή τους.
Η μελέτη καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις για αντιμετώπιση του φαινομένου.
- Ενίσχυση της ταυτοποίησης συγγραφέων μέσω του κωδικού ORCID ώστε να αποτελέσει ένα ασφαλές αναγνωριστικό τους.
- Στενότερος έλεγχος στη διαδικασία απόδοσης κωδικού DOI σε επιστημονικά άρθρα.
- Διαφάνεια στη διαδικασία αξιολόγησης των άρθρων.
- Μετατόπιση της αξιολόγησης των ερευνητών από τον αριθμό των δημοσιεύσεων στο πραγματικό περιεχόμενό τους και στη συνεισφορά τους.
Χωρίς συντονισμένη δράση, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η επιστημονική βιβλιογραφία να κατακλυστεί από ψεύτικα άρθρα, με αποτέλεσμα την υπονόμευση της αξιοπιστίας της επιστήμης.
Δείτε το άρθρο εδώ: https://rdcu.be/enQqG
Στοιχεία της δημοσίευσης: Spinellis, D. False authorship: an explorative case study around an AI-generated article published under my name. Research Integrity and Peer Review 10, 8 (2025). https://doi.org/10.1186/s41073-025-00165-z
